เทศกาล ประเพณีในท้องถิ่น
งานประเพณีแห่ปราสาทผึ้งและแข่งขันเรือยาวชิงถ้วยพระราชทานฯ
จัดขึ้นในช่วงออกพรรษา ระหว่างวันขึ้น 12 – 15 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี มีการจัดการแข่งขันเรือยาวชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี บริเวณหนองหาร และในตอนกลางคืนของวันขึ้น 13 ค่ำ ก่อนวันทำการแห่ขบวนปราสาทผึ้งชาวคุ้มต่าง ๆ จะนำปราสาทผึ้งของตนที่ตกแต่งสวยงามประดับโคมไฟหลากสีมาตั้งประกวดแข่งขันกัน ณ สนามมิ่งเมือง เพื่อให้ประชาชนได้ชมความสวยงามอย่างใกล้ชิด สำหรับวันขึ้น 14 ค่ำ จะเป็นวันแห่ขบวนปราสาทผึ้งที่ตกแต่งอย่างวิจิตร สวยงามของคุ้มวัดต่าง ๆ ไปตามถนนในเขตเทศบาลไปสู่วัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร ปราสาทผึ้งแต่ละขบวนจะนำมาตั้งไว้ เป็นพุทธบูชา ณ บริเวณวัดพระธาตุเชิงชุม ด้วยความศรัทธาของชาวอีสานที่เชื่อว่าในเทศกาลออกพรรษาพระพุทธเจ้าจะเสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อมาโปรดเวไนยสัตว์ในโลกมนุษย์ให้พ้นทุกข์
งานนมัสการองค์พระธาตุเชิงชุมและหลวงพ่อพระองค์แสน
จัดขึ้นในวันขึ้น 9 ค่ำถึง 15 ค่ำ เดือนยี่ของทุกปี ณ วัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร ภายในวัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหารนั้นมีพระวิหาร ซึ่งประดิษฐานหลวงพ่อพระองค์แสน ซึ่งเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะเชียงแสน ขัดสมาธิราบ ก่ออิฐ ถือปูน ลงรักปิดทอง หน้าตักกว้าง 2 เมตร สูงจากฐานถึงพระเมาลี 3.20 เมตร ประทับนั่งบนแท่นสูง 1.35 เมตร หันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออกหันพระปฤษฎางค์เข้าหาองค์พระธาตุเชิงชุม หลวงพ่อองค์แสนเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมือง ของชาวสกลนครคู่มากับพระธาตุเชิงชุม ประดิษฐานเป็นพระประธานอยู่ภายในพระวิหารเป็นพระพุทธรูปที่ศักดิ์สิทธิ์มากอีกองค์หนึ่งของประเทศ
งานประเพณีลอยพระประทีปพระราชทาน “สิบสองเพ็งไทสกล”
จัดขึ้น ณ สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ สกลนคร ซึ่งมีสระพังทองเป็นสระน้ำโบราณก่อสร้างพร้อมกันกับพระธาตุเชิงชุม เพื่อประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งนี้ จังหวัดสกลนครเป็นจังหวัดหนึ่งที่ได้รับพระราชทานพระประทีปและกระทงพระราชทานจากพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์มาเป็นประจำทุกปี มีการเริ่มต้นขบวนอัญเชิญพระประทีปพระราชทานจากศูนย์ราชการจังหวัดสกลนครไปยังสวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ สกลนคร โดยข้าราชการชั้นผู้ใหญ่จะเป็นผู้นั่งบนรถขบวนแห่อัญเชิญพระประทีป หลังจากนั้นจะมีการอัญเชิญกระทงพระราชทานไปประดิษฐานที่แท่นรองรับที่จัดไว้หน้าพระบรมฉายาลักษณ์ทุกพระองค์ ณ มณฑลพิธีสวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ สกลนคร มีการกล่าวคำบูชาพระประทีปและกระทงและผู้อัญเชิญจะอัญเชิญพระประทีปของทุกพระองค์ลงลอยในสระพังทอง ตามลำดับ
งานประเพณีแห่ดาวเทศกาลคริสต์มาสจังหวัดสกลนคร
จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงเทศกาลคริสต์มาสเพื่อเฉลิมฉลองการบังเกิดมาของพระเยซูเจ้า โดยจะมีการประดับตกแต่งรถดาวอย่างสวยงามตระการตา กว่า 200 คัน ในวันที่ 23 และ 24 ธันวาคม จะเริ่มแห่รอบชุมชนท่าแร่ ซึ่งเป็นชุมชนชาวคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย มีกิจกรรมต่าง ๆ มากมาย อาทิ ซุ้มประดิษฐ์ดาว ถนนคนเดิน การแสดงละครเทวดา การแห่ดาวแบบดั้งเดิมของชุมชนท่าแร่ด้วยดวงดาวน้อยใหญ่ที่ถืออยู่ในมือ พิธีบูชามิสซา ณ อาสนวิหารอัครเทวดามีคาแอล นอกจากนั้นยังมีกิจกรรมนั่งรถรางชมเมือง สัมผัสบรรยากาศตะวันรอนที่หนองหาร ชมสถาปัตยกรรมอาคารบ้านเรือนเก่าแบบโคโรเนียลที่ประดับตกแต่งด้วยดวงดาวระยิบระยับสวยงามส่วน ในวันที่ 25 ธันวาคม จะจัดขึ้นในตัวเมืองสกลนคร โดยเริ่มจากบริเวณหน้าลานพระบรมราชานุสาวรีย์ รัชกาลที่ 5 ศูนย์ราชการจังหวัดสกลนคร แห่รอบตัวเมืองไปยังบริเวณจัดงาน ณ สำนักมิสซังโรมันคาทอลิกท่าแร่-หนองแสง (โรงเรียนเซนต์ยอแซฟ สกลนคร) ซึ่งภายในงานจะมีการแสดง ดนตรีบนเวที การสาธิตทำดาว การจำหน่ายอาหารและสินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชน การแสดงนิทรรศการขององค์กร หน่วยงานและชุมชนต่าง ๆ พร้อมชมการแสดงละครเทวดาวันคริสต์สมภพ จินตลีลาประกอบเพลง การร้อง เพลงประสานเสียงเพลงคริสต์มาสและชมพลุไฟเฉลิมฉลองเทศกาลคริสต์มาสอันตระการตา เป็นที่ประทับใจ ของนักท่องเที่ยว
งานตรุษไทสกล คนจีน เวียดนาม
จัดเป็นประจำทุกปีในช่วงเทศกาลวันตรุษจีน เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองวันขึ้นปีให่มของชาวจีนและเวียดนาม และสืบทอดวัฒนธรรมประเพณีพิธีกรรมของพี่น้องชาวไทยเชื้อสายจีนและเวียดนามให้ยังดำรงสืบเนื่องต่อไป โดยมีกิจกรรมภายในงาน ได้แก่ พิธีไหว้เจ้า เสริมมงคลปีให่มจีน พิธีไหว้เจ้าแม่กวนอิม ขบวนแห่วัฒนธรรมที่สวยงามตระการตา การเชิดสิงโตมังกรที่ตื่นตา ตื่นใจ การแสดงศิลปวัฒนธรรม 3 เชื้อชาติ พร้อมอิ่มอร่อยในถนนอาหารวัฒนธรรมสานสัมพันธ์ 3 เชื้อชาติ ไทย จีน เวียดนาม
งานประเพณีเซิ้งผีโขน
จัดขึ้นที่ตำบลไฮหย่อง อำเภอพังโคน การเซิ้งผีโขนเป็นการเซิ้งในงานประเพณีบุญมหาชาติ หรือบุญพระเวสสันดร ซึ่งเป็นวันจัดขบวนแห่ผีโขนที่ยิ่งใหญ่ เพื่อระลึกถึงคุณงาม ความดี การบำเพ็ญกุศลของพระเวสสันดรชาดกในอดีตกาล เพื่อเป็นข้อเตือนใจว่าการเป็นคนดีมีคุณธรรมมีน้ำใจเกื้อกูลต่อผู้อื่น เสียสละ บริจาค ให้อภัยซึ่งกันและกัน แม้กรณีทั้งภูตผีปีศาจก็ยังแซ่ซ้องสรรเสริญ เข้าร่วมขบวนแห่อัญเชิญพระเวสสันดรเข้าเมืองด้วย ทั้งยังให้พุทธศาสนิกชนได้มีโอกาสเข้าร่วมทำบุญบริจาค ทานก่อนถึงวันงานประเพณีบุญมหาชาติ โดยใช้ผีโขนแห่ไปตามหมู่บ้านต่าง ๆ
งานเทศกาลโส้รำลึก
จัดขึ้นในวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 3 ของทุกปี ณ บริเวณที่ว่าการอำเภอกุสุมาลย์ การแสดงโส้ทั่งบั้งจะเริ่มในตอนสายของวันขึ้น 4 ค่ำ ตามประเพณีความเชื่อที่สืบทอดมาแต่อดีต เป็นการแสดงพิธีเหยา (เชิญวิญญาณเข้าทรงคนป่วยลงสนามหรือ แซงสนาม) และพิธีเจียสะลารวมเข้ากันเพื่อให้เกิดรูปขบวนที่สวยงามเป็นจังหวะสอดคล้องกับเครื่องดนตรี พื้นบ้านที่ดีด สี ตี เป่า เข้ากับท่วงท่ารำของสาวโส้ที่มาร่วมแสดงเป็นจำนวนมาก ชาวโส้ถือว่าเป็นพิธีที่ศักดิ์สิทธิ์ นอกจากนี้ในบริเวณงานจะมีการออกร้านจำหน่ายสินค้าพื้นบ้านนานาชนิดให้แก่ผู้ไปเที่ยวชมในราคาถูก
